تولید به هنگام ( Just-in Time ) تفکر در سیستم تولیدی است که به دنبال حذف سرچشمه های اتلاف است. با از میان بردن سرچشمه های اتلاف در سیستم، JIT به دنبال کاهش زمان و هزینه های تولید است و پیدایش آن مربوط به زمان جنگ جهانی دوم و رقابت ژاپن با آمریکا بر سر سیستم های تولیدی بوده است و نخستین بار در کارخانه اتومبیل سازی تویوتا مطرح شد .
تولید به هنگام با این هدف مطرح شده که محیط تولیدی را به گونه ای بسازد که مشتری را قادر به خرید کالایی کند که در مدت زمانی معین ، با کیفیتی معین و کمترین هزینه آن را تحویل گیرد.
تفکر تولید به هنگام اقدام به حذف اتلاف های زیر می نماید:
1. تولید اضافی : با برنامه ریزی فرآیند ها و تکنیک کانبان و کاهش زمان set-up ماشین آلات از آن جلوگیری میکند.
2. معطل شدن : با استفاده از تکنیک تولید سلولی، کانبان و برنامه ریزی درست فرآیند ها معطلی ها را در خط تولید کاهش میدهد.
3. حمل و نقل : سعی در کاهش هزینه های حل و نقل در کارخانه دارد.
4. دوباره کاری : دوباره کاری فرآیند ها را با طراحی مجدد فرآیند ها برطرف می سازد.
5. نگهداری موجودی غیر لازم : کمک به حذف موجودی های غیر ضروری می کند تا هزینه های موجودی کاهش یابد.
6. کالای معیوب : با طراحی مجدد فرآیند های تولیدی از تولید محصولات معیوب جلوگیری میکند.
7. حرکت اضافی کارگران : با ساماندهی تولید و مدیریت درست کارگران، حرکات اضافی آنها را کاهش میدهد.
تولید سنتی بر خلاف تولید به هنگام است به این گونه که در سیستم های سنتی
محصولات با پیش بینی تقاضا در آینده تولید و در انبار ها نگهداری می شوند و
هر گاه که محصولات با تقاضایی روبرو شدند ، برای مشتری ارسال میشوند اما
در سیستم تولید به هنگام تنها زمانی به تولید محصول پرداخته خواهد شد که
سفارشی از مشتری گرفته شده باشد. با اینکار نگهداری قطعات و محصول نهایی در
انبارها به حداقل می رسد که سبب کاهش هزینه ها می شود.
تویوتا به استفاده از JIT توانست نگهداری مواد و قطعات اولیه در کارخانه
خود را به صفر برساند و این یعنی هزینه کمتر در تولید اتومبیل و قیمت تمام
شده کمتر برای مشتری تنها زمانی که سفارشی را دریافت می کند، قطعات مورد
نظر را از تامین کنندگان خود خریداری میکند و به مونتاژ محصول می پردازد .
با این کار توانسته است نگرانی در تغییر تقاضای بازار نداشته باشند، زیرا
که نگرانی از خارج از رده شدن ، قطعات انبار خود ندارد . نمونه ای دیگر
موفق در تولید به هنگام، شرکت DELL است که از مشتری خود مشخصات کامپیوتر
مورد نظر او را می گیرد. شرکت DELL نیز قطعات مورد نیاز را بلافاصله از
تامین کنندگان خود تهیه میکند و مونتاژ کامپیوتر را انجام میدهد. این شرکت
دیگر قطعات اولیه را خود تولید نمیکند و از تامین کنندگان خود خریداری
میکند. با این کار توانسته است سرعت بالایی را در تحویل محصول به مشتری
بدست آورد.
همچنین نمونه هایی از تولید به هنگام-JIT را می توان در رستوران ها مشاهده
کرد. آنها مواد لازم خود را در انبار نگهداری میکنند و تنها زمانی که
سفارشی از مشتری دریافت کنند غذای مورد نظر را در کوتاه ترین زمان طبخ می
کنند و به مشتری تحویل میدهند.
ذکر مطالب با نام و آدرس مدیریت سرآمد ایرانیان بلامانع است .